Németh Péter Mikola: Mysterium carnale / Misterium ciała

Hommage ’a Pilinszky | Németh Zoltán Pál fotográfiáival

Magyar–lengyel kétnyelvű kötet

Németh Péter Mikola Mysterium carnale című kötete látszólag alkalmi jellegű kiadvány: hommage Pilinszky születése 100. és halála 40. évfordulójára. Az ünnepi alkalom azonban nem pusztán hagyományos értelemben vett tiszteletadás, hanem az ünnep által kirótt számvetés és összegzés is. Már maga a cím is drámai szituációra utal: a versek a maguk folyamatában egy személyes passió stációként olvashatók, gyakran címükkel is a húsvéti ünnepkört idézve.

E „lineáris” olvasat mellet azonban lehetséges egy másik, közös, „vertikális” olvasata is a verseknek, hiszen valamennyiük tétje, hogy miként élhető meg és mutatható fel az a kegyelmi pillanat, amelyben profán és szakrális ismét összetalálkozik, s egymást értelmezi. A két, egymástól különvált szféra közötti kapcsolat felvételéről, illetve ennek kísérletéről szólnak a versek – ha tetszik, a párbeszéd lehetőségéről, létezésünk megannyi rétege: a testi és lelki, az e világi és a túlvilági, az Én és a Másik, a csend és a szó, vagy épp a fénykép (Németh Zoltán Pál fotográfiái) és a fivér költeményei, valamint (kortárs líránkban egyedülálló módon) a keresztény tradíció és a neo­avantgárd között. Mindeközben a kötet egésze a szerző Pilinszky János életműve olvasatáról is számot ad: újszerű módon gondolja tovább e költészet hatását és aktualizálja mai, egzisztenciális helyzetünkre.

(Hafner Zoltán)

Németh Péter Mykola műalkotása nem egyszerűen „csak” aszkézis: önemésztés, önostorozás, önvád a költői kifejezésért, hanem az embernek az emberekkel és az Istennel való vívódása, harca a hétköz- és ünnepnapokban, a történelemben. Isten nem mindig érti az embert, és az ember sem az Istent. Út Istenhez és az embernek önnönmagához, az isteni lényegéhez, a földi létben mindig is nagyon bonyolult és nehéz feladat volt, pláne most, a pandémia idején az. Krisztus értünk, emberekért való halálát, keresztáldozatát nem mindenki érti. Mykola a megváltás hitével reménykedik. Istenkereső avantgárd líráját erősen szubjektív szókincstár jellemzi: éles költői képek, súlyos szavak, dramatikus jelenetek olvashatóak műalkotásaiban.

A „Mysterium carnale” kötet opusainak fordítása valódi, nagy erőfeszítésekkel járt, olykor önemésztő gyötrődéseket igényelt. Ám az olvasónak minden bizonnyal gazdag emocionális és intellektuális élményekben lesz része.

(Aleksander Nawrocki)

Tom Pétera Mikoli Németha zatytułowany Mysterium carnale pozornie zdaje się być przypadkowym wydaniem: hommage ’a Pilinszky w 100 rocznicę urodzin i w 40 rocznicę śmierci tego poety. Świąteczna przyczyna jednak nie jest wyłącznie oddaniem czci w tradycyjnym tego słowa znaczeniu, a związanym z tym świętem rozrachunkiem i podsumowaniem. Już sam tytuł wskazuje na dramatyczną sytuację: wiersze w swej kolejności można odczytywać jako stacje osobistej pasji, niejednokrotnie tytułami wskazując na święta wielkanocne. Oprócz takiego „linearnego” ich odczytu, możliwy jest również odczyt wierszy wspólny, „wertykalny”, jako że stawką każdego z nich jest sposób, w jaki można przeżywać, a i wskazywać ową chwilę łaski, w której to co świeckie i co sakralne spotyka się ponownie i interpretuje się na nowo. Wiersze te zatem dotyczą początku łączności, bądź przynajmniej próby powiązania ze sobą tych dwóch oddzielnych sfer, - jeśli tak można wyrazić się, możliwości ich dialogu, ich rozmaitych wartw naszego bytu: cielesnego i duchowego, należącego do tego świata, ale i zaświata, Mnie i kogoś Drugiego, ciszy i słowa, bądź też zdjęć (fotografii Zoltána Pála Németha) oraz poezji brata, względnie (w sposób zupełnie odstający od współczesnej liryki) tradycji chrześcijańskiej i neoawangardy. Jednocześnie tom ten jako całość jest ponownym odczytem twórczości autora Jánosa Pilinskiego: nowym sposobem dalszego przemyślenia oddziaływania tej poezji i aktualizacji jej do dzisiejszej sytuacji egzystencalnej. 

(Zoltán Hafner)

Dzieło Petera Mykoli Nemetha jest nie tylko ascetycznym samooskarżeniem się w poetyckim ujęciu, ale jednocześnie zmaganiem się człowieka z człowiekiem i poniekąd z Bogiem, który nie zawsze rozumie człowieka, jak również człowiek Boga. Droga ludzi do Boga i samych siebie zawsze była i jest trudna, tym bardziej dzisiaj, a poświęcenie się Chrystusa za nas nie wszyscy pojmują. Autor wierzy w odkupienie. W swoim awangardowym dziele poszukiwanie Boga wyraża poprzez bogactwo słów, ostre poetyckie obrazy i dramatyczne sceny. Praca tłumacza nad takim utworem to wielki wysiłek, a dla czytelnika jego lektura jest prawdziwym wstrząsem, intelektualnym i emocjonalnym.

(Aleksander Nawrocki)